کیفیت نزول کتب آسمانی در ماه رمضان از منظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله)

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
makarem news

یادداشت روز:

کیفیت نزول کتب آسمانی در ماه رمضان از منظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله)

تعداد کتب آسمانی / نزول کتب آسمانی در ماه رمضان / کیفیت نزول کتاب های آسمانی / قرآن مصون از تحریف

خداوند براى هدايت نوع بشر كتاب‏ هاى آسمانى متعددى فرستاده، از جمله «صحف» ابراهيم و نوح، و «تورات» و «انجيل» و از همه جامع ‏تر «قرآن مجيد»، که اگر اين كتاب ‏ها نازل نمی شد، انسان در مسير خداشناسى و عبادت پروردگار، گرفتار خطا مى شد و از اصول تقوا و اخلاق و تربيت، و قوانين اجتماعى مورد نيازش دور مى ‏ماند.[1]

لیکن اين كتب آسمانى همچون باران رحمتى بر صفحه دل‏ ها فرو ريخت و بذر هاى تقوا و اخلاق و معرفة اللَّه و علم و حكمت را در نهاد انسان‏ ها پرورش داد و شكوفا ساخت.[2]

تعداد کتب آسمانی

مسلّماً هريك از پيامبران اولوالعزم[3]، داراى كتاب آسمانى بودند كه نام بعضى از آن ها كاملًا معروف و شناخته شده است؛ قرآن مجيد كتاب آسمانى پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله)، انجيل كتاب آسمانى حضرت مسيح (عليه السلام)، و تورات كتاب آسمانى حضرت موسى(عليه السلام).[4]

اما نام كتاب آسمانى حضرت نوح(عليه السلام) و حضرت ابراهيم(عليه السلام) چه بوده؟ ممكن است از آيه 19 سوره اعلى (صُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى) استفاده كرد كه نام كتاب ابراهيم‏ «صحف» بوده، همان‏گونه كه درباره نام كتاب حضرت نوح نيز «صحف» ذكر كرده‏ اند.[5]

البتّه نام بعضى از كتب ديگر در قرآن مجيد از جمله «زبور» ذکر شده است كه خداوند بر داوود نازل كرد؛ «وَ آتَيْنَا داوُدَ زَبُورا».[6]

ظاهر اين است كه نام ديگر زبور، مزامير (جمع‏ مزمور به معناى اشعار روحانى است كه با صداى خوش) است. لذا «زبور» يك كتاب آسمانى نبود كه احكام و شريعت تازه‏ اى داشته باشد.[7]

به تعبير ديگر كتب آسمانى كه بر پيامبران نازل گرديده دو گونه بوده است:

1- كتاب ‏هايى كه احكام تشريعى تازه دربرداشت و اعلام آيين جديد مى كرد، مانند پنج كتابى كه بر پنج پيامبر اولوالعزم نازل گردد.

2- كتاب ‏هايى كه احكام تازه در برنداشت، بلكه مشتمل بر نصايح و اندرزها و توصيه و دعا و مناجات بود، كتاب «زبور» يا كتابى كه درباره «ادريس» نقل كرده ‏اند از اين قبيل بوده است.[8]

در این زمینه، در روايتى از ابوذر مى خوانيم كه مى گويد: به پيغمبر اكرم(صلی الله علیه و آله) عرض كردم، كتاب هاى آسمانى كه بر پیامبران نازل شد چند كتاب بود؟ پيامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: صد و چهار كتاب، ده كتاب بر «آدم»؛ پنجاه كتاب بر «شيث»، و بر «اخنوخ» كه ادريس است سى كتاب، و او نخستين كسى است كه با قلم نوشت، و بر «ابراهيم» ده كتاب و نيز تورات و انجيل و زبور و قرآن که بر موسى و مسيح و داود و پيامبر اسلام نازل شد.[9]

نزول کتب آسمانی در ماه رمضان

خداوند نه تنها در جنبه‏ هاى مادى نيازمندی هاى انسان را با لطف عميمش‏ بر طرف ساخته، سرمايه هاى مستمرى در اختيار او گذارده، كه در زندگى معنوى نيز احتياجات انسان ها را در امر تعليم‏ و تربيت و تكامل از طريق انزال كتب آسمانى‏ مرتفع ساخته است.[10]

در این میان ماه رمضان‏ ماه تربيت(روزه داری) است،[11] و تربيت و پرورش بدون تعليم و آموزش صحيح ممكن نيست،[12] از این رو ماه رمضان همواره ماه نزول‏ كتاب هاى بزرگ آسمانى‏ بوده است،[13] از جمله قرآن که تعليم‏ دهنده است، و بايد در اين ماه نازل شود.[14]

در روايات اسلامى نيز چنين آمده است كه همه كتاب هاى‏[15] بزرگ آسمانى «تورات»، «انجيل»، «زبور»،  «صحف»، و «قرآن» همه در اين ماه نازل شده ‏اند.[16]

امام صادق(علیه السلام) مى فرمايد: «تورات» در ششم ماه مبارك رمضان و«انجيل» در دوازدهم و «زبور» در هيجدهم و «قرآن مجيد» در شب قدر نازل گرديده است.‏[17] از واثله بن اسقع روایت شده است، که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: صحف حضرت ابراهیم(علیه السلام) در نخستین شب ماه رمضان نازل گردید.[18]

کیفیت نزول کتاب های آسمانی

در آیات مرتبط[19] با نزول تورات و انجیل از ماده «انزال» استفاده شده كه اشاره به نزول دفعى‏ است؛[20]چرا که هدف از نزول‏ كتب آسمانى‏ همان ارشاد و هدايت و تربيت است.[21]

قرآن داراى دو گونه نزول است، يكى نزول دفعى كه در شب قدر و در ماه مبارك رمضان واقع شد كه يك جا بر قلب پيامبر گرامى اسلام نازل گشت چنان كه قرآن مى گويد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ؛ ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم»،[22]«إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ؛ ما آن را در شب مباركى نازل كرديم»،[23] «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ‏، ماه رمضان همان ماهى است كه قرآن در آن نازل شده است».[24]

در تمام اين موارد از ماده «انزال» استفاده شده كه اشاره به نزول دفعى قرآن است.[25]

و نزول ديگرى كه تدريجاً در طى 23 سال دوران نبوت پيامبر(صلی الله علیه و آله) صورت گرفت، و در هر حادثه و ماجرايى آياتى متناسب آن نازل گرديد، و مسلمان ها را مرحله به مرحله در مدارج كمال معنوى و اخلاقى و اعتقادى و اجتماعى سير داد، چنان كه در آيه 106 سوره اسراء مى خوانيم: «وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلى‏ مُكْثٍ وَ نَزَّلْناهُ تَنْزِيلًا؛ ما قرآنى بر تو نازل كرديم كه به صورت آياتى جدا از هم مى ‏باشد تا آن را تدريجا و با آرامش بر مردم بخوانى (و جذب دل ها شود) و به طور قطع اين قرآن را تدريجاً ما نازل كرديم».[26]

در روايات متعددى كه در تفسير على بن ابراهيم از امام باقر و امام صادق و امام ابو الحسن(موسى بن جعفر) (علیهم السلام) نقل شده، می خوانیم كه در تفسير آیۀ «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ»، فرمودند: «هى لَیْلَهً الْقَدْرِ ، انزل اللَّه عز و جل القرآن فيها إِلَی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ جُمْلَهً واحدة، ثُمَّ نَزَلَ مِنَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) فِی طُولِ عِشْرِینَ سَنَهً؛ منظور از اين شب مبارك شب قدر است كه خداوند همه قرآن را يك جا در آن شب به «بيت المعمور»[27] نازل كرد، سپس در طول بيست سال از «بيت المعمور» بر رسول اللَّه تدريجاً نازل فرمود».

در اين حدیث نيز در مورد نزول دفعى تعبير به «انزل» و در مورد نزول تدريجى تعبير به «نزل» شده است.[28]

سخن آخر: (قرآن مصون از تحریف)

متأسّفانه بر اثر گذشت زمان و دخالت جاهلان و نااهلان، بسيارى از كتب آسمانى، مورد تحريف قرار گرفت و با افكار نادرستى آميخته شد، [29]ولى قرآن مجيد از آن زمانى كه به وسيله فرشته وحى بر قلب پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) نازل شده به دستور آن حضرت ثبت و ضبط گرديده و همچنان تا زمان ما بى‏كم و كاست محفوظ مانده،[30]و همچون آفتابى در همه اعصار و قرون مى درخشد و دل‏ ها را روشن مى سازد.[31]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir

منابع:

  1. تفسیر نمونه
  2. پیام قرآن
 

[1] اعتقاد ما، ص43.

[2] همان.

[3] پيامبران اولوالعزم‏ پيامبرانى هستند كه آيين و كتاب جديدى آوردند، آن ها پنج نفرند، كه نامشان در بالا ذكر شده است، نام كتاب آسمانى نوح و ابراهيم «صحف» و نام كتاب آسمانى موسى «تورات» و كتاب آسمانى مسيح «انجيل» و كتاب آسمانى پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) «قرآن» است. (اسلام در يك نگاه ، ص64).

[4] پيام قرآن، ج‏7، ص348.

[5] همان.

[6] سورۀ نساء، آیۀ 163. (پيام قرآن، ج‏7 ، ص348).

[7] پيام قرآن، ج‏7، ص348.

[8] همان.

[9] «مجمع البيان»، ج10، ص476؛ (تفسير نمونه ، ج‏26، ص406).

[10] تفسير نمونه، ج‏22، ص561.

[11] گفتار معصومين(ع)، ج‏2، ص120.

[12] تفسير نمونه، ج‏1، ص635.

[13] همان.

[14] گفتار معصومين(ع)، ج‏2، ص120.

[15] تفسير نمونه، ج‏1، ص634.

[16] همان، ص635.

[17] وسائل الشيعه، ج7، ابواب احكام شهر رمضان، ب 18، ح 16؛ (تفسير نمونه، ج‏1، ص635).

[18] البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج3، ص11.

[19] «أَنْزَلَ‏ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِيلَ؛ تورات و انجيل‏ را نازل كرد». (سورۀ آل عمران، آیۀ3)؛ «إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراة؛ ما تورات را نازل كرديم». (سورۀ مائده، آیۀ44)؛ «وَ لْيَحْكُمْ أَهْلُ الْإِنْجِيلِ بِما أَنْزَلَ‏ اللَّهُ فِيهِ؛ ما به اهل انجيل دستور داديم كه به آنچه خدا در آن نازل كرده است داوری کنند». (سورۀ مائده، آیۀ47).

[20] تفسير نمونه، ج‏19، ص370.

[21] همان، ج‏4، ص193.

[22] سورۀ قدر، آيه1.

[23] سورۀ دخان، آیۀ 3.

[24] سورۀ بقره، آیۀ 185. (تفسير نمونه، ج‏19، ص370).

[25] تفسير نمونه، ج‏19، ص370.

[26] همان، ص371.

[27] «بيت‏ المعمور» خانه ‏اى است به محاذات خانه كعبه در آسمان ها، كه در آن نقطه خانه ‏اى همانند خانه كعبه وجود دارد. اين براى زمينيان، و آن براى اهل آسمان هاست. (سوگندهاى پر بار قرآن، ص114).

[28] تفسير «نور الثقلين»، ج4، ص620. (در اين حديث نزول قرآن به طور تدريجى در بيست سال ذكر شده، در حالى كه مى‏دانيم دوران نبوت كه قرآن در آن نازل مى‏شد در بيست و سه سال بود، ممكن است اين تعبير از اشتباه راوى و يا غلط در نسخه‏ هاى حديث باشد).

[29] اعتقاد ما، ص44.

[30] پاسخ به پرسش هاى مذهبى، ص149.

[31] اعتقاد ما، ص44.


تاریخ انتشار: « 1400/02/12 »
نود و نهمین شماره ماهنامه الکترونیکی خبری - تحلیلی بلیغ

از سوی پایگاه اطلاع رسانی دفتر معظم له منتشر شد:

نود و نهمین شماره ماهنامه الکترونیکی خبری - تحلیلی بلیغ

نوروز با طعم فقر

تصویرسازی:

نوروز با طعم فقر

بهار محبت ایرانی

تصویرسازی:

بهار محبت ایرانی

نوروز و توسعه گردشگری داخلی

تصویرسازی:

نوروز و توسعه گردشگری داخلی

نیروی انتظامی ضمن برخورد شدید با برهم زنندگان نظم و مفسدان، مأمور به محبت و رحمت است

در دیدار فرمانده نیروی انتظامی استان قم مطرح شد:

نیروی انتظامی ضمن برخورد شدید با برهم زنندگان نظم و مفسدان، مأمور به محبت و رحمت است

پرسه مرگ در نوروز

تصویرسازی:

پرسه مرگ در نوروز

فهرست نظرات
*متن
*کد امنیتی http://makarem.ir
تعداد بازدیدکنندگان : 22150